ကမာၻကုိ လႊမ္းမုိးခဲ႔ တဲ႔ ဗုဒၶ ယဥ္ေက်းမႈ

လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း (၂၅၀၀) ေလာက္က ကမာၻႀကီးရဲ႕ ေဒသမ်ားစြာဟာ အသိဉာဏ္ခ်ဳိ႕တဲ့မႈနဲ႔ ရက္စက္အၾကမ္းဖက္မႈ အေမွာင္ကမာၻထဲမွာသာ ရွင္သန္ေနထုိင္ခဲ့ၾကတယ္။ လူသားယဥ္ေက်းမႈသစ္ တစ္ရပ္ဟာ ဂရိနဲ႔ အီတလီကုိ ဗဟုိျပဳ ေပၚထြန္းခဲ့ၿပီးျဖစ္ေပမဲ့ ဂရိမွာပါသီႏြန္ဘုရားေက်ာင္း ႀကီးကုိ မေဆာက္ရေသးသလုိ ေရာမၿမိဳ႕ႀကီးက လည္း ေသးငယ္လွတဲ့ ၿမိဳ႕ကေလးတစ္ၿမိဳ႕ သာရွိပါေသးတယ္။

သုိ႔ေသာ္လည္း အဲဒီေခတ္ ကာလမွာ အေရွ႕အလယ္ပုိင္း၊ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံနဲ႔ အိႏၵိယႏုိင္ငံတုိ႔မွာ လူသားေတြဟာ စာေရးျခင္း အတတ္နဲ႔ ေဆာက္လုပ္ျခင္း ဗိသုကာ အတတ္ကုိ တတ္ေျမာက္ၿပီးတာ ရာစုႏွစ္မ်ားစြာၾကာေနခဲ့ပါၿပီ။ သူတုိ႔ရဲ႕ ကုန္သြယ္မူ ရြက္ေလွေတြ ဟာ ကုန္ပစၥည္းေတြကုိသာမက၊ အႏုပညာလက္ရာေတြ၊ အေတြးသစ္၊ အယူဆသစ္ေတြကုိပါ သယ္ေဆာင္ၿပီး ကမာၻအရပ္ ရပ္ကုိ ျပန္႔ႏွံ႔ေရာက္ရွိေစခဲ့တယ္။ အဲဒီေခတ္ ေရွးကမာၻက လူသားေတြဟာ မိမိတုိ႔ရဲ႕ လူသားကံၾကမၼာကုိ မိမိ တုိ႔ဘာသာ ဖန္တီး တည္ေဆာက္ႏုိင္တဲ့ စြမ္းအားေတြနဲ႔ တျဖည္းျဖည္း ပုိ၍ ပုိ၍ျပည့္စုံလာခဲ့ၾကၿပီး လူသားဆန္တဲ့ ကုိးကြယ္ယုံၾကည္မူ ဘာသာတရားတစ္ရပ္ကုိ ေတာင္းဆုိလာခဲ့ၾကတယ္။

ဒီလိုအပ္ခ်က္အတြက္ အိႏၵိယႏုိင္ငံမွာ ဗုဒၶ၀ါဒ ထြန္းကားျဖစ္ေပၚလာခဲ့ၿပီး တ႐ုတ္ႏုိင္ငံမွာ တာအုိ၀ါဒ ေပၚထြန္းလာခဲ့တယ္။ အဲဒီေနာက္ ႏွစ္ငါးရာေလာက္ၾကာတဲ့အခါ အေနာက္တုိင္းမွာ ခရစ္ယာန္၀ါဒ ေပၚေပါက္ခဲ့တယ္။ လူသားေတြဟာ အယူးသီးတဲ့အစြဲလမ္းေတြရဲ႕ လႊမ္းမုိးမူကေနလြန္ေျမာက္ခဲ့ၿပီးကုိယ့္လြတ္ေျမာက္မူ အတြက္ ကုိယ့္စြမ္းအားနဲ႔ ႀကိဳးစားထြက္ေျမာက္ပုိင္ခြင့္ ရရွိခဲ့ၾကတယ္။
အဲဒီေနာက္ ဗုဒၶ၀ါဒဟာ အာရွတုိက္ တစ္ခြင္ ျပန္႔ႏွံ႔ထြန္းကားသြားခဲ့ၿပီး ခရစ္ယာန္၀ါဒဟာ ဥေရာပတစ္ခြင္ ျပန္႔ႏွံ႔ထြန္းကား သြားခဲ့တယ္။

လြန္ခဲ့တဲ့ႏွစ္ေပါင္း (၂၅၀၀) ေက်ာ္က ေဂါတမဗုဒၶ ရွင္သန္ေနထုိင္ေတာ္မူခဲ့ၿပီး ကုိယ္ေတာ္ျမတ္ရဲ႕ တရားဓမၼေတြကုိ သြန္သင္ေဟာျကားေတာ္မူခဲ့ တယ္။ လူသားအားလုံးဟာ ဆင္းရဲျခင္းအမွန္တရား ရဲ႕မ်က္ေမွာက္မွာ အတူတူသာျဖစ္ေၾကာင္း ေဟာၾကားျပသ ခဲ့တယ္။

တြယ္တာတပ္မက္မူ တဏွာေလာဘကုိစြန္႔ပယ္ျခင္းအားျဖင့္လည္းေကာင္း၊ အသိဉာဏ္မဲ့မူ အ၀ိဇၨာတရားကုိ ပယ္ႏုတ္ျခင္းအားျဖင့္ လည္းေကာင္း အဲဒီ ဆင္းရဲဒုကၡအေပါင္းကေနေက်ာ္လႊားလြန္ေျမာက္ နုိင္ေၾကာင္းကုိ ေဂါတမဗုဒၶဟာ ကုိယ္ေတာ္တုိင္ လြန္ေျမာက္ေတာ္မူျခင္းအားျဖင့္ ျပသေတာ္ မူခဲ့တယ္။ ဒီလုိျပသေတာ္မူခဲ့ၿပီး ေဟာၾကား လမ္းညႊန္ေတာ္မူခဲ့တဲ့ ဗုဒၶ၀ါဒကုိ ယေန႔ကမာၻေပၚမွာ လူသန္းေပါင္းမ်ားစြာ ဆက္လက္ယုံၾကည္ ကုိးကြယ္ေနၾကဆဲျဖစ္တယ္။

ဗုဒၶျမတ္စြာရဲ႕ လမ္းညႊန္မူေတြဟာ ၿငိမ္းခ်မ္းေရး အတြက္သာျဖစ္ခဲ့တယ္။ သမုိင္းတစ္ေလ်ာက္မွာ ဗုဒၶ၀ါဒကုိ အေၾကာင္းျပဳၿပီး ညဥ္းပမ္းႏွိပ္စက္ခဲ့ျခင္း၊ စစ္ဆင္ခဲ့ျခင္းမ်ဳိး မေတြ႕ခဲ့ၾကရဘူး။ ျဖစ္ေပၚျခင္း မရွိခဲ့ဘူး။ ပဋိပကၡေတြ အၿမဲျဖစ္ေပၚေနတဲ့ ကမာၻမွာ ဗုဒၶ၀ါဒဟာ လူသားရဲ႕ထာ၀ရၿငိမ္းခ်မ္းေရး ရွာေဖြျခင္း ဆႏၵကုိ ဖြံ႕ၿဖိဳးအားေကာင္းေစခဲ့တယ္။ အိႏၵိယႏုိင္ငံသမုိင္းမွာ မဟာရာဇာ ဧကရာဇ္ မင္းျဖစ္တဲ့ အေသာကဘုရင္ (ဘီစီ-၃ ရာစု) ဟာ အိမ္နီးခ်င္း ကလိဂၤတုိင္းကုိ စစ္ထုိးေအာင္ျမင္ၿပီးတဲ့ေနာက္ ဗုဒၶ၀ါဒကုိ ေျပာင္းလဲကုိးကြယ္ခဲ့တယ္။ အဲဒီေနာက္ သူ႕ရဲ႕ယုံၾကည္မူနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး ေက်ာက္တုံး၊ ေက်ာက္တုိင္ေတြမွာ ေက်ာက္စာေရးထုိးေစခဲ့ၿပီး တုိင္းျပည္အႏွံ႔ စုိက္ထူေစခဲ့တယ္။

‘‘လူေပါင္း တစ္သိန္းခြဲ ေနရပ္ မိသားစုကစြန္႔ခြာၿပီး ထြက္ေျပးခဲ့ၾကရတယ္။ လူေပါင္းတစ္သိန္း ေသေၾကခဲ့ရတယ္။ လူေပါင္းမ်ား စြာ အတိဒုကၡေရာက္ခဲ့ၾကရတယ္။ကလိဂၤတုိင္းကုိ ေအာင္ႏုိင္ၿပီးတဲ့ေနာက္ ေဒ၀ါနံပိယတိႆ မင္းႀကီးရဲ႕ ရင္မွာ ေနာက္တ ေတြ လႊမ္းမုိးခဲ့တယ္။ တုိင္းျပည္တစ္ခုကုိ စစ္ေအာင္ႏုိင္တယ္ဆုိတာ သတ္ျဖတ္မူ၊ ေသေၾကပ်က္စီးမူနဲ႔ စစ္သုံ႔ပန္းေတြသာ အဖတ္တင္ခဲ့တယ္။ တုိင္းသူျပည္သားအားလုံးဟာ ညဥ္းပမ္းမူ၊ အၾကမ္းဖက္မူ၊ ေသဆုံးမူ၊ ခ်စ္ခင္တဲ့ မိသား၀င္ေတြနဲ႔ ေသကြဲ ရွင္ကြဲ ကြဲကြာၾကရမူေတြနဲ႔ ဒုကၡသည္ေတြျဖစ္ခဲ့ၾကရတယ္။ ဒီလုိ သိျမင္နားလည္ခဲ့တဲ့ ေဒ၀ါနံပိယတိႆမင္းႀကီးရင္မွာ ေနာင္ တ၊ ေသာကေတြနဲ႔ ပူေလာင္ခဲ့ရတယ္။’’

‘‘အကယ္၍ စစ္ေဘးဒုကၡသည္ ေတြဟာ ဒီအေရအတြက္ထက္အဆေပါင္းတစ္ေထာင္နည္းမယ္ဆုိရင္လည္း ဒီ အေတြးမ်ဳိးက ေဒဝါနံ ပိယတိႆ မင္းႀကီးကုိ ပူေဆြးေစမွာပါဘဲ။ အကယ္၍ ကလိဂၤတုိင္းသားေတြဟာ မွားေနတယ္ဆုိရင္ေတာင္ တန္ျပန္ တုိက္ခုိက္မူေတြမလုပ္ဘဲ စြမ္းအားရွိသမွ် သည္းခံခြင့္လြတ္ခဲ့သင့္တယ္ လုိ႔ မင္းႀကီး ယုံၾကည္လာခဲ့တယ္’’

‘‘ေအာင္ပြဲမ်ားစြာ အနက္ ေကာင္းျမတ္ဆုံး ေအာင္ပြဲဟာ ဓမၼေအာင္ပြဲသာျဖစ္တယ္။ငါ့ရဲ႕ သားေတာ္၊ ေျမးေတာ္ေတြဟာ ဒီသေဘာမွန္၊ အေတြးမွန္ေတြကုိ သိရွိနားလည္ေစဖုိ႔ ငါ့ဟာယခု ဓမၼသေဘာ တရားမွန္ေတြကုိ ေက်ာက္စာေရးထိုးေစခဲ့တယ္။ ငါ့သားစဥ္ ေျမးဆက္ေတြဟာ ဓမၼသေဘာမွန္ေတြ ကုိ သိရွိနား လည္ၿပီး စစ္ပြဲအသစ္၊ စစ္ေအာင္ျမင္မူ အသစ္ေတြကုိ စိတ္မကူးၾကပါေစနဲ႔။
သည္းခံ ခြင့္လြတ္ျခင္းျဖင့္သာ မွန္ကန္တဲ့ ဓမၼေအာင္ပြဲေတြကုိ ဆင္ႏႊဲေအာင္ျမင္ၾကပါေစ’’

ဗုဒၶ၀ါဒ ေပၚထြန္းခဲ့ၿပီး၊ ျပန္႔ႏွံ႔ေစခဲ့တဲ့ ေဒသႀကီးဟာ ယေန႔ေခတ္လူေတြ ေတြးသိတာထက္ အမ်ားႀကီးပုိမုိက်ယ္ျပန္႔ခဲ့ၿပီး လူေတြ၊ အေတြးအေခၚအယူဆေတြ လူပ္ရွားထၾကြရာ ေနရာ၊ ေဒသႀကီးျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဒီ ကမာၻေျမေပၚမွာ အိႏၵိယႏုိင္ငံဟာ ပထ၀ီ အေနအထားအရ အေနာက္တုိင္း ႏုိင္ငံေတြနဲ႔ အေရွ႕ဖ်ားႏုိင္ငံေတြက ယဥ္ေက်းမႈေတြ ကူးလူးဆက္ဆံရာ၊ ထိေတြ႕ရာ လမ္းဆုံလမ္းခြ ႏုိင္ငံႀကီးျဖစ္ခဲ့တယ္။ အဲဒီ ေခတ္ကာလက ကမာၻ႕ကုန္းတြင္း စီးပြားကူးသန္းေရး ခရီးလမ္းမႀကီးေတြဟာ အေနာက္တုိင္းကေန ပါးရွားျပည္ကတဆင့္ အိႏၵိယႏုိင္ငံ ေျမာက္ပုိင္း ေတာင္ၾကားလမ္းေတြကုိ ျဖတ္သန္းခဲ့ၾကရတယ္။ အေရွ႕တုိင္းႏုိင္ငံေတြျဖစ္တဲ့ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံနဲ႔ အာရွအလယ္ပုိင္းက ေရွးေဟာင္း ပုိးလမ္းမႀကီးကလည္း အဲဒီ အိႏၵိယႏုိင္ငံ ေျမာက္ပုိင္း ေတာင္ၾကားလမ္း ခရီး ေတြကို ျဖတ္သန္း သြားခဲ့ၾကရတယ္။

ကမာၻ႕ေရလမ္းခရီးမွာလည္း ပါရွား၊ ဂရိ၊ ေရာမနဲ႔ အလက္ဇၿႏၵိယားက ကုန္သြယ္မူ သေဘၤာေတြဟာ အိႏၵိယႏုိင္ငံ အေနာက္ဘက္ ဆိပ္ကမ္းေတြျဖစ္တဲ့ ဂူဂ်ာရတ္နဲ႔ ကြန္ကန္ မွာ ဆုိက္ေရာက္ခဲ့ၾကတယ္။ ကြန္ဘတ္တုိး၊ အႏၶရတုိင္းနဲ႔ သီဟုိဠ္ကၽြန္းက ကုန္သြယ္ သေဘၤာေတြဟာလည္း အိႏၵိယႏုိင္ငံေတာင္ပုိင္း ဆိပ္ကမ္းေတြမွာ ဆုိက္ေရာက္ခဲ့ၾကတယ္။ ဒီထက္မကဘူး။ အေနာက္တုိင္း ႏုိင္ငံေတြကုိ ကုန္သြယ္ရြက္လြင့္ခဲ့တဲ့ အေရွ႕ဖ်ားတုိင္းနုိင္ငံေတြက ကုန္သြယ္ သေဘၤာေတြရဲ႕ ခရီးတစ္ေထာက္ရပ္နားရာ ဆိပ္ကမ္းလည္း ျဖစ္ခဲ့တယ္။ အိႏၵိယႏုိင္ငံ ကုိယ္တုိင္က ကုန္သြယ္ သေဘၤာေတြကေတာ့ အရပ္မ်က္ႏွာေဒသအသီးသီးက တုိင္းႏုိင္ ငံေတြကုိ ကုန္သြယ္ရြက္လြင့္ခဲ့တယ္။

အေနာက္တုိင္းကမာၻနဲ႔ အိႏၵိယႏုိင္ငံရဲ႕ ဆက္ဆံေရးဟာ ေရွးကမာၻမွာ အဆက္ျပတ္မသြားခဲ့ဘူး။ ပါရွန္ ဧကရာဇ္ဘုရင္ ဒါးရီးယက္ ဟာ ဘီစီ (၅) ရာစုအတြင္း ဗုဒၶျမတ္စြာ ပရိနိဗၺာန္မျပဳခင္ ႏွစ္အနည္းငယ္ အတြင္းမွာဘဲ အိႏၵိယႏုိင္ငံက ပန္ခ်ပ္ျပည္နယ္နဲ႔ သိႏၶဳျမစ္၀ွမ္းေဒသကုိ ခ်ဲ႕ထြင္သိမ္းပုိက္ဖုိ႔အတြက္ ႀကိဳးစားရင္း ပါစီပုိးလစ္ မွာ သူ႔ရဲ႕ နန္းေတာ္ႀကီးကုိ ခ်န္ထားရစ္ခဲ့တယ္။

ဘီစီ (၄) ရာစုအတြင္း၊ အလက္ဇႏၵားဘုရင္ရဲ႕ နယ္ေျမခ်ဲ႕ထြင္ေရးစစ္ခရီးစဥ္ႀကီးမွာ ေရေျမအေနအထားေတြကုိ ေလ့လာမွတ္တမ္း တင္တဲ့ ပထ၀ီပညာရွင္ေတြ၊ သိပၸံ ပညာရွင္ေတြ အတူပါလာခဲ့ၿပီး ပါရွန္ဘုရင္ေတြရဲ႕ စစ္သည္ေတာ္ေတြစတင္ခဲ့တဲ့ ကုန္းတြင္း ခရီးလမ္းေၾကာင္းကုိ ပုိမုိ ခရီးေပါက္တြင္က်ယ္ေစခဲ့တယ္။ အလက္ဇႏၵားဘုရင္ဟာ သိႏၶဳျမစ္ေပၚမွာ ဆိပ္ကမ္းတစ္ခု ဖြင့္လွစ္ၿပီး ေရတပ္တစ္တပ္ တပ္စြဲခဲ့တယ္။ အဲဒီေရတပ္က ေရတပ္ဗုိလ္ခ်ဳပ္ နီယာကြီးဟာ သိႏၶဳျမစ္တစ္ေလွ်ာက္ရြက္လႊင့္ၿပီး သိႏၶဳျမစ္နဲ႔ တုိင္းဂရစ္ျမစ္ၾကား ေရလမ္းခရီးတစ္ခု ေဖာက္ထြင္ခဲ့တယ္။ အလက္ဇႏၵားဘုရင္ဟာ ဆင္တပ္ေတြ၊ အိႏၵိယ စစ္သားေတြနဲ႔အတူ သူ႔ရဲ႕စစ္တပ္ႀကီးနဲ႔ အာဖရိကန္နစၥတန္ႏုိင္ငံကုိ ျဖတ္သန္းၿပီး သူ႔ရဲ႕ ဇာတိတုိင္းႏုိင္ငံကုိ ျပန္ခဲ့တယ္။

အိႏၵိယႏုိင္ငံ အေနာက္ေျမာက္ပုိင္းေဒသတစ္ခုလုံးနဲ႔ အာဖရိကန္နစၥတန္၊ ဂႏၶာရတုိင္း (ယခုေခတ္ အာဖရိကန္နစၥတန္ႏုိင္ငံနဲ႔ပါကစၥတန္ႏုိင္ငံနယ္စပ္) ပန္ဂ်ပ္ျပည္နယ္ေတြဟာ ဂရိဘုရင္ေတြရဲ႕ လက္ေအာက္မွာ ရာစုႏွစ္မ်ားစြာ က်ေရာက္ခဲ့တယ္။ မိလႏၵ သုိ႔ မဟုတ္ မိနႏၵာ ဘုရင္ဟာ အဲဒီ ဂရိဘုရင္ေတြထဲက တစ္ပါးျဖစ္ခဲ့ၿပီး သူဟာ ဗုဒၶဘာသာ၀င္မင္းတစ္ပါးျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဒီ ဂရိမင္းဆက္ ေတြဟာ ဂရိ ဟန္လင္နစ္ယဥ္ေက်းမႈ၊ ေရာမယဥ္ေက်းမႈေတြကုိလည္း ထြန္းကားျပန္႔ပြားေစခဲ့တယ္။ ဂရိလူ မ်ဳိးေတြဟာ အိႏၵိယတုိင္းရင္းႏြယ္ဖြားေတြနဲ႔ ေပါင္းဖက္ခဲ့ၾကၿပီး အဲဒီ မ်ဳိးဆက္ေတြကတစ္ဆင့္ ဂရိကုိ႐ုိမန္ လုိ႔ေခၚတဲ့ ဗုဒၶ၀ါဒ ယဥ္ေက်းမႈသစ္တစ္ရပ္ ျဖစ္ေပၚထြန္းကားခဲ့တယ္။

အသစ္ျဖစ္ေပၚလာတဲ့ ဂရိကုိ႐ုိမန္ ဗုဒၶ၀ါဒ ယဥ္ေက်းမႈဟာ ေအဒီ တစ္ရာစုကာလ ဂရိမင္းဆက္ေတြကုိ ဆက္ခံခဲ့တဲ့ ကုရွန္မင္းေတြ လက္ထက္မွာ အလြန္လ်င္ျမန္စြာ ဖြံ႕ၿဖိဳးတုိးတက္ခဲ့တယ္။ ကုရွန္လူမ်ဳိးေတြဟာ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံနဲ႔ အာရွအလယ္ပုိင္းမွာ လွည့္လည္ ေနထုိင္ေနၾကတဲ့ လူမ်ဳိးေတြျဖစ္တယ္။ သူတုိ႔ဟာ အိႏၵိယႏုိင္ငံ ထုိးေဖာက္၀င္ေရာက္ခဲ့ၾကၿပီး သူတုိ႔ရဲ႕ အင္ပါယာဘုရင္ေတြဟာ ဗုဒၶ၀ါဒကုိ ခံယူကုိးကြယ္ခဲ့ၾကတယ္။

သမုိင္းမွာ စစ္ပြဲေတြ၊ စစ္ေအာင္ႏုိင္မူေတြထက္ အေရးပါတာက အလက္ဇႏၵားဘုရင္ကုိ ဆက္ခံခဲ့တဲ့ ဆီလူးကပ္ဘုရင္ေတြနဲ႔ ပါရွားက ဒါးရီးယက္ ဘုရင္ရဲ႕နန္းေတာ္ကုိ စံနမူနာျပဳၿပီး နန္းေတာ္ႀကီးတည္ေဆာက္စုိးစံခဲ့ အိႏၵိယႏုိင္ငံေျမာက္ပုိင္းက ေမာရိယ ဘုရင္ေတြၾကားျဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့ ခ်စ္ၾကည္ရင္းႏွီးမူ ကာလျဖစ္တယ္။ ဒီကာလဟာ အေတာ္ရွည္ၾကာခဲ့တယ္။ သံတမန္ေတြ အခ်င္း ခ်င္း အျပန္အလွန္ထားရွိခဲ့ၾကၿပီး ကုန္သည္ေတြဟာ ယေန႔ေခတ္ ဗီဟာနယ္ရဲ႕ ၿမိဳ႕ေတာ္ ပတ္တနားၿမိဳ႕ေနရာမွာ ရွိခဲ့တဲ့ ပါဋလိ ပုတ္ကုိ အစုလုိက္၊ အစုလုိက္ ေရာက္ရွိလာခဲ့ၾကတယ္။ အေသာကဘုရင္ဟာ ဂရိမင္းသမီးတတစ္ပါးကုိ မိဘုရားတင္ေျမႇာက္ခဲ့ ၿပီး ဗုဒၶသာသနာျပဳ အဖြဲ႕ေတြကို အေရွ႕၊ အေနာက္တုိင္း ႏုိင္ငံေတြကုိ ေစလႊတ္ခဲ့တယ္။

အေသာကမင္းႀကီး ေစလႊတ္ခဲ့တဲ့ ဗုဒၶသာသနာျပဳအဖြဲ႕ေတြဟာ ပါရွားျပည္၊ အီဂ်စ္ျပည္၊ မက္ဆီဒုိးနီးယားျပည္၊ ဆုိင္ယမ္ႏုိင္ကျပည္နဲ႔ ဂရိႏုိင္ငံအေနာက္ေျမာက္ ပုိင္းထိ ေရာက္ရွိခဲ့တယ္။ ေရာမသမုိင္းဆရာ ပလင္နီရဲ႕ေရးသားမူအရ အဲဒီေခတ္တုန္းက ေရာမဟာ ေရာမဒဂၤါးေငြ သန္း (၅၀) တန္ဖုိးရွိတဲ့ ကုန္ပစၥည္းေတြကုိ အိႏၵိယကေန ႏွစ္စဥ္၀ယ္ယူခဲ့တယ္လုိ႔ သိၾကရတယ္။

အဲဒီ ကုန္ပစၥည္းေတြထဲမွာ ေမာ္လ္၀ါက ခ်ည္ထည္ေတြ၊ ပဋလိပုတ္က ယြန္းထည္ေတြနဲ႔ သံလြင္ဆီ၊ ကြန္ကန္ေဒသက ဆုိးေဆး၊ ဟင္းခတ္အေမႊးအႀကိဳင္ေတြနဲ႔အဖုိးတန္ ေက်ာက္မ်က္ေတြပါ၀င္သလုိ ေက်ာက္စိမ္းထည္ေတြ၊ ဆင္စြယ္ေတြ၊ ေရာမစစ္တပ္နဲ႔ ဆက္ကပ္ေတြမွာ သုံးတဲ့ ဆင္ ေတြအထိပါ၀င္ခဲ့တယ္။ ေရွးေခတ္ေရာမ ေရႊဒဂၤါးျပားေတြကုိ အိႏၵိယႏုိင္ငံေတာင္ပုိင္း ကမ္႐ုိးတမ္းတစ္ေလွ်ာက္နဲ႔ အေနာက္ေျမာက္ပုိင္းေဒသေတြျဖစ္တဲ့ ကန္နႏုိး၊ ကြိဳင္ဘက္တုိး၊ မဟာဗလိပုရ တုိ႔မွာေတြ႕ၾကရတယ္။ အဲဒီ ေရာမဒဂၤါးျပားေတြေပၚမွာ ေရာမဘုရင္ေတြျဖစ္တဲ့ ‘‘ၾသဂတ္စတပ္၊ ကာရာေကာ္လာ၊ ကေလာ့ဒီးယက္၊ သီအုိဒုိနဲ႔ ကြန္စတန္တင္’’ တုိ႔ရဲ႕ပုံေတြကုိ ထုထြင္း ထားပါတယ္။

တုိင္းတပ္လုိ႔ အမည္ရွိတဲ့ အာရွ အႏုပညာသည္တစ္ဦးဟာ အာရွအလယ္ပုိင္း မီရန္မွာ ဗုဒၶ၀င္ဆုိင္ရာ နံရံေဆးေရး ပန္းခ်ီေတြကုိ ေရးျခယ္ခဲ့တယ္။ အလက္ဇန္းဒီးယန္း ကုန္သည္ေတြဟာ ဘုံေဘ အနီးက နဆစ္ခ္နဲ႔ ဂၽြန္နာမွာ ရွိတဲ့ ဗုဒၶဘာသာ ၀င္ေတြကုိ ကူညီခဲ့တယ္။ သမုိင္းမွတ္တမ္းေတြဟာ အဲဒီေခတ္အခါက လူေနမႈကုိ အနည္းအက်ဥ္းသာ မွတ္တမ္းတင္ႏုိင္ခဲ့တာ ျဖစ္တယ္။ စစ္သုံ႔ပန္းေတြ၊ စစ္တပ္အသီးသီးမွာ ၀င္ေရာက္အမႈထမ္းၾကတဲ့ စစ္သားေတြ (အိႏၵိယ ျမႇားသည္ေတာ္ေတြဟာ ပါရွန္ စစ္တပ္မွာ အထူးထင္ရွားတယ္)၊ တစ္ေနကေန တစ္ေနရာကုိ လွည့္လည္သြားလာေနတဲ့ စစ္ေျပးေတြ၊ လက္မႈပညာသည္ေတြ ၊ ပန္းပဲဆရာေတြ၊ ဆင္စြယ္ ပန္းပြတ္သည္ေတြ (အိႏၵိယဆင္စြယ္ လက္မႈပစၥည္းေတြကုိ ေရာမက ပြန္ေပအိုင္ မွာေတြ႕ၾကရတယ္)ရက္ကန္းသည္ေတြ၊ ေက်ာက္မ်က္ကုန္သည္ေတြ၊ ပန္းပုဆရာေတြ၊ ေၾကြထည္သည္ေတြ စတဲ့ အမႈထမ္း၊ ေစ်းသည္၊ လက္မႈ ပညာသည္ေတြဟာ ကုန္သည္ႀကီးေတြရဲ႕ေအာက္မွာ အထူးစည္ပင္ ထြန္းကားခဲ့တယ္။

အဲဒီေခတ္က အာရွအလယ္ပုိင္းဆုိတာ ဗမီးယန္းေဒသမ်ား (အာဖရိကန္နစၥတန္ႏုိင္ငံအတြင္းက ေရွး ဘက္ထရီးယားျပည္ ရဲ႕ ေတာင္ဘက္မွာတည္ရွိတယ္)၊ ကက္ရွဂါနဲ႔ ကုရွာေဒသမ်ားကေန တ႐ုတ္ႏုိင္ငံ အေနာက္ေျမာက္ပုိင္းက နယ္စပ္ၿမိဳ႕ တြန္းဟြန္ အထိ ပါ၀င္ခဲ့တယ္။ အဲဒီ နယ္နိမိတ္ဟာ ေျမာက္ဘက္မွာ တုိင္ရွန္ေတာင္ထြတ္ေတြနဲ႔ ေတာင္ဘက္မွာ ကရကုိရမ္နဲ႔ ကုိအန္လြန္ ေတာင္ထြတ္ေတြၾကားမွာ အဆုံးသတ္လ်က္တည္ရွိၿပီး ကႏၱာရကေန ခရီးလမ္းႏွစ္ခု ရွိခဲ့တယ္။ ေျမာက္ပုိင္းလမ္းဟာ ကက္ရွ္ဂါ၊ ကုရွာ၊ ကီဇီလ္နဲ႔ ေတာ္ဖန္အုိေအစစ္ေဒသေတြကုိ ျဖတ္သြားၿပီး ေတာင္ပုိင္းလမ္းကေတာ့ ယာကန္၊ ခုိတန္၊ မီရန္နဲ႔ ေလာ့ဗေနာ္ ေဒသေတြကုိ ျဖတ္သန္းသြားတယ္။

အဲဒီလမ္းခရီးႏွစ္ခုစလုံးဟာ ‘‘တြန္းဟြန္’’ မွာ အဆုံးသတ္ၾကတယ္။ အဲဒီ ကုန္သြယ္လမ္းခရီးႏွစ္ခုဟာ အာရွအလယ္ပုိင္းနဲ႔ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံကုိ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြျပန္႔ပြားေရာက္ရွိသြားခဲ့တဲ့ အဓိက လမ္းခရီးေတြျဖစ္ခဲ့တယ္။ ၿပီးေတာ့ အဲဒီေဒသေတြဟာလည္း ဗုဒၶဘာသာယဥ္ေက်းမူ အလြန္ထြန္းကားတဲ့ ဗဟုိအခ်က္ခ်ာေနရာေဒသေတြျဖစ္ခဲ့တယ္။ ဗုဒၶသာသနိကဆုိင္ရာ ဂူေက်ာင္း ေဆာင္ ေထာင္ေပါင္းမ်ားစြာ ေဖာက္ထြင္းတည္ေဆာက္ခဲ့ၿပီး ေျမေပၚအေဆာက္အဦးေတြလည္း ေဆာက္လုပ္ခဲ့တယ္။ ကီဇီလ္ ေဒသတစ္ခုထဲမွာဘဲ ‘‘မင္ဂြိဳင္’’ လုိ႔ေခၚတဲ့ ဂူေက်ာင္းေပါင္းေထာင္ ခ်ီ ေဖာက္ထြင္း တည္ေဆာက္ခဲ့တာကုိ ေတြ႕ၾကရတယ္။ အဲဒီ ဂူေက်ာင္းေတြမွာ အေရွ႕အလယ္ပုိင္း၊ အိႏၵိယနဲ႔ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက လက္မႈပညာ သည္ေတြရဲ႕ ေဆးေရး၊ ပန္းပုလက္ရာေတြကုိ ေတြ႕ၾကရတယ္။

ေအဒီ (ရ) ရာစုအတြင္း၊ တ႐ုတ္ျပည္ကေန အိႏၵိယကုိ ဘုရားဖူး၊ ပညာေတာ္သင္သြားခဲ့တဲ့ တ႐ုတ္ရဟန္းေတာ္ရႊင္က်န္ ဟာ ဆုိခဲ့ၿပီးတဲ့ ခရီးလမ္း ႏွစ္ခုအနက္က ေျမာက္ပုိင္းလမ္းကတစ္ဆင့္သြားေရာက္ခဲ့တာျဖစ္တယ္။ သူ႕ရဲ႕ခရီးသြားမွတ္တမ္း ကတစ္ဆင့္ အဲဒီ ေျမာက္ပုိင္း လမ္းတစ္ေလွ်ာက္မွာရွိတဲ့ ပူျပင္းတဲ့ ကႏၱာေတြ အေၾကာင္း၊ ႏွင္းေတြဖုံးလႊမ္းေနတဲ့ေတာင္ထြတ္ေတြအေၾကာင္းနဲ႔ အုိေအစစ္ေဒသက တုိင္းႏုိင္ငံေတြအေၾကာင္းသိၾကရတယ္။

အိႏၵိယမွာ စာေပက်မ္းဂန္ေတြသင္ယူၿပီးတဲ့အခါရဟန္းေတာ္ ရႊင္က်န္ဟာ ပိဋကတ္က်မ္းစာေတြနဲ႔ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားေတာ္ေတြသယ္ေဆာင္ၿပီး တ႐ုတ္ျပည္ကုိျပန္ခဲ့တယ္။
ေအဒီ (၁၄) ရာစုမာကုိပုိလုိရဲ႕ မွတ္တမ္းမွာလည္း အဲဒီ ေျမာက္ပုိင္းလမ္းခရီးက တုိင္းႏုိင္ငံေတြမွာ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားေတာ္ေပါင္းမ်ားစြာ ထုလုပ္ကုိးကြယ္ထားေၾကာင္းေဖာ္ျပထားတယ္။

အာဖရိကန္နစၥတန္က ဗမိရန္းေဒသကေတာ့ အိႏၵိယႏုိင္ငံရဲ႕ ၀င္ေပါက္လမ္းကုိ ပိတ္ဆုိ႔တည္ရွိေနတဲ့ ဟိႏၵဴကက္ရွ္ ေတာင္ၾကားလမ္းကုိ ခက္ခက္ ခဲခဲ ျဖတ္သန္းခဲ့ၾကရတဲ့ အ၀င္အထြက္ခရီးသည္ေတြ နားခုိရာေနရာျဖစ္ခဲ့တယ္။ အဲဒီ ေနရာက ဗမိရန္းေက်ာက္ ေဆာင္ကမ္းပါးျပတ္မ်က္ႏွာစာမွာ ႀကီးမားတဲ့ ဗုဒၶဆင္းတုေတာ္ႀကီးႏွစ္ဆူကုိ ထြင္းထုပူေဇာ္ခဲ့ၿပီး ဂူေက်ာင္းေတြကုိ ေဖာက္လုပ္ တည္ေဆာက္ခဲ့တယ္။ အဲဒီ ဆင္းတုေတာ္ႀကီးႏွစ္ဆူဟာ (၁၇၃) ေပနဲ႔ (၁၂၀) ေပ အသီးသီး ဉာဏ္ေတာ္ျမင့္မားၾကတယ္။ ၿပီး ေတာ့ ဂူေက်ာင္းေတြထဲမွာ နံရံေဆးေရးပန္းခ်ီေတြေရးျခယ္ထားခဲ့တယ္။ ကုန္သည္ေတြဟာ ဒီလုိ ထုလုပ္ျခင္း၊ ေဆးေရးျခယ္ ျခင္းအတြက္ လွဴဒါန္းခဲ့ၾကၿပီး သူတုိ႔ ကုန္သြယ္ခရီးလမ္းတစ္ေလွ်ာက္ေဘးအႏၱာရာယ္ကင္းဖုိ႔ လွဴဒါန္းခဲ့ျခင္းျဖစ္တယ္ လုိ႔ သိၾက ရတယ္။

ခရီးလမ္းရဲ႕ အဆုံးျဖစ္တဲ့ ‘‘တြန္းဟြန္’’ မွာေတာ့ ဗုဒၶ၀ါဒယဥ္ေက်းမႈဟာ ကုန္သည္ေတြနဲ႔ ရွင္ဘုရင္ေတြရဲ႕ လွဴဒါန္းေထာက္ပံ့မူ ေၾကာင့္ အႀကီးအက်ယ္ထြန္းကားခဲ့တယ္။ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံက ေ၀၊ တန္နဲ႔ ဆုန္ မင္းဆက္ေတြအားလုံးဟာ ဗုဒၶ၀ါဒယဥ္ေက်းမႈကုိ လွဴဒါန္း ေထာက္ပ့ံခဲ့ၾကတာျဖစ္လုိ႔ အဲဒီေနရာေဒသမွာ အံ့မခန္း ဗုဒၶ၀ါဒ ယဥ္ေက်းမႈလက္ရာေတြကုိ ေတြ႕ရွိၾကရတယ္။

အဲဒီေဒ သမွာ လႈိဏ္ဂူရာမ်ားစြာေတြ႕ရတဲ့အနက္ ဗုဒၶ႐ုပ္ပြားတစ္ေထာင္ လႈိဏ္ဂူဟာ ရာစုႏွစ္မ်ားစြာၾကာေအာင္ ပိတ္ဆုိ႔ကြယ္ေပ်ာက္ေန ခဲ့ရၿပီး ျပန္လည္ေတြ႕ရွိတဲ့အခါ လႈိဏ္ဂူထဲကေန အဖုိးမျဖတ္ႏုိင္တဲ့ လက္ေရးမူက်မ္းစာေတြ၊ ပုိးထည္ ေဆးေရးပန္းခ်ီေတြ၊ နံရံ ေဆးေရးပန္းခ်ီလက္ရာေတြကုိ ေတြ႕ရွိခဲ့ၾကတယ္။ ယင္ကင္နဲ႔ လြင္မန္ ေဒသႏွစ္ခုကေတာ့ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံမွာ အထူးထင္ရွားတဲ့ ေရွးေဟာင္း ဗုဒၶယဥ္ေက်းမႈ ထြန္းကားရာ အျခားေဒသႏွစ္ခုျဖစ္တယ္။ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံမွာ ဗုဒၶ၀ါဒနဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး အေစာဆုံးေတြ႕ ရတဲ့ ခုႏွစ္ဟာ ေအဒီ (၆၅) ျဖစ္တယ္။

ဘိကၡဳ ေကသရ
(source: The UNESCO COURIER)
Posted by bhikkhukesara