အေသာကမင္းႀကီး ေႏွာင္းေခတ္ ေရွးေဟာင္းသက္ေသမ်ား
အေသာကမင္းႀကီး (၂၆၈-၂၃၂ ဘီစီ) နတ္ရြာစံေတာ္မူၿပီးတဲ့အခါ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ေမာရိယ အင္ပါယာႏုိင္ငံေတာ္ႀကီးဟာ ယုတ္ေလ်ာ့လာ ခဲ့ၿပီး ေနာက္ဆုံး ဘီစီ ၁၈၀ ေလာက္မွာ စစ္သူႀကီး ပုသွ်မိၾတရဲ႕ အၿပီးတုိင္ ေခ်မႈန္းဖ်က္စီးျခင္းခံခဲ့ရ
ဒီမင္းဆက္ အုပ္စုိးသြားတဲ့ ႏွစ္ေလးရာကာလဟာအိႏၵိယႏုိင္င
သုဂၤမင္းဆက္
ပုရွမိၾတ တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ သုဂၤမင္းဆက္ဟာ ႏွစ္ေပါင္း (၁၁၂) ႏွစ္ၾကာခဲ့ တယ္။ ပုရွမိၾတဟာ ျဗာဟၼဏ၀ါဒကုိ ခ်ီးေျမႇာက္ေထာက္ ပံ့ၿပီး ဗုဒၶ၀ါဒကုိ ဖိႏွိပ္ခဲ့ေပမဲ့ သူ႔ေနာက္ပုိင္း ဘုရင္ေတြကေတာ့ ဗုဒၶ၀ါဒ ကုိ ေထာက္ပံ့ ခဲ့ၾကေၾကာင္းေတြ႕ ရတယ္။ ဓါနဘုတိ ၀ါဆိ ပုၾတ ဘုရင္ ဟာ ဘာရဟုတ္မွာရွိတဲ့ ေစတီေတာ္တစ္ဆူအတြက္ မုဒ္ဦးေတာ္ (ေတာရဏ) တစ္ခုနဲ႔ ေက်ာက္သားေက်ာင္းေဆာင္ တစ္ေဆာင္ (သီလာကမၼံတ) ကုိ ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းခဲ့တယ္လုိ
ဘာရဟုတ္နဲ႔ ဆန္ခ်ီ
ဘာရဟုတ္ ဟာ အိႏၵိယႏုိင္ငံအလယ္ပုိင္း၊ အေနာက္ေတာင္ဘက္ယြန္းယြန္း၊ အေနာက္ဘက္ကမ္း႐ုိးတန္းကေနမာ
ပါဋလိပုတ္ နဲ႔ ၀ိဒိသာ ဟာ သုဂၤမင္းဆက္ရဲ႕ ႏုိင္ငံေရး အခ်က္ျခာအက်ဆုံး ၿမိဳ႕ေတြျဖစ္တယ္။ ၀ိဒိသာ ၿမိဳ႕ဟာ အေသာကမင္းႀကီး ရဲ႕သားေတာ္ မဟိႏၵ မေထရ္ျမတ္ ရဲ႕ဇာတိၿမိဳ႕ျဖစ္တဲ့အတြက္ဗု
သုေတသနျပဳလုပ္ခ်က္အရ ဆန္ခ်ီေစတီေတာ္ဟာ အေသာကမင္းႀကီး စတင္တည္ထားခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ယခု ဖူးေျမာ္ၾကရတဲ့ ေစ တီေတာ္ပုံစံဟာ သုဂၤမင္းဆက္က ေက်ာက္သားနဲ႔မႊမ္းမံၿပီးထပ္
သုဂၤမင္းဆက္ရဲ႕ ဘုရင္အမ်ားစုဟာ ဗုဒၶ၀ါဒကုိ ေထာက္ပံ့အားေပးတဲ့ ဘုရင္ေတြျဖစ္လုိ႔ ဆန္ခ်ီေဒသမွာ ဗုဒၶသာသနိက အေဆာက္ဦးေတြ အေျမာက္အမ်ား တုိးပြားလာခဲ့တယ္။ ေစတီ ပရ၀ဏ္က တံတုိင္း လက္ရန္း အမ်ားစု ဟာ အဲဒီ ေခတ္က ထြင္း ထုခဲ့တာျဖစ္တယ္။ အဲဒီ လက္ရန္းေတြေပၚက ႐ုပ္ၾကြေတြဟာ ဗုဒၶ၀င္ဇာတ္ေၾကာင္းေတြနဲ႔ ဇာတ္နိပါတ္ျဖစ္စဥ္ေတြကုိ သ႐ုပ္ ေဖာ္ထားၿပီး ဗုဒၶ၀င္ျဖစ္စဥ္ (၁၅) ခုနဲ႔ ဇာတ္နိပါတ္ေတာ္ (၃၂) ခု ကုိ အေသ ခ်ာေျပာႏုိင္ခဲ့ၿပီးျဖစ္တယ္
ဘာရဟုတ္က ေစတီ တံတုိင္းလက္ရန္းေတြနဲ႔ အျခားအေဆာက္အဦးေတြရဲ႕ အလွဴရွင္ေတြကုိ အဲဒီေနရာမွာေတြ႕ရွိရတဲ့ေက်ာ
‘‘ဘာဏက’’လုိ႔ဘြဲ႕အမည္တပ္ထား
ဆန္ခ်ီဟာ အိႏၵိယ အလယ္ပုိင္းနဲ႔ အေနာက္ပုိင္းေဒသတုိ႔ရဲ႕ နယ္စပ္၊ ဘာရဟုတ္ရဲ႕ အေနာက္ေတာင္ဘက္ ယြန္းယြန္းမွာရွိတယ္။ ဆန္ခ်ီမွာ ေက်ာက္စာေပါင္း (၉၀၄) ခု ေတြ႕ရၿပီး၊ ဘာရဟုတ္ထက္ ပုိမ်ားပါတယ္။ အဲဒီ ေက်ာက္စာေတြထဲမွာ ေစတီ နံပါတ္ (၂) မွာ ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့တဲ့ အ႐ုိးဓါတ္ေတာ္အုိးငါးလုံးရဲ
ဆန္ခ်ီေစတီေတာ္ က မုဒ္ဦး (၄) ခုနဲ႔ ပရ၀ဏ္ တံတုိင္းလက္ရန္းေတြကုိ ဘီစီ (၁) ရာစုက ေဆာက္လုပ္ခဲ့တယ္။ မုဒ္ဦးေတြကုိ အႏုစိတ္လက္ရာ ႐ုပ္ၾကြေတြနဲ႔ မႊမ္းမံထားၿပီး ဗုဒၶ၀ါဒက အေစာင့္ေရွာက္နတ္ေတြရဲ႕ပုံေ
လူ အမည္ေတြ ကုိေရးထုိးတဲ့အခါ ဥပါသကာ၊ ဥပါသိကာ ဆုိတဲ့ အသုံး နည္းၿပီး အမည္သက္သက္ကိုသာ ေရးထုိးၾကတယ္။ အေၾကာင္း ရင္းမသိရပါ။ ဂဟပတိ အမည္ငါးေနရာေတြ႕ရၿပီး ေသ႒ိ အသုံးကုိ (၁၇) ေနရာေတြ႕ရတယ္။ ဒါေၾကာင့္မုိ႔ အလွဴရွင္အမ်ားစု ဟာ ကုန္သည္အလႊာက ျဖစ္မယ္လုိ႔ ခန္႔မွန္းရတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေက်းရြာေတြ၊ ဗုဒၶဘာသာ အဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ လွဴဒါန္းမူကုိ လည္း ႏွစ္ေနရာ၊ သုံးေနရေလာက္ေတြ႕ရၿပီး၊ ဂရိ အလွဴရွင္တစ္ဦးရဲ႕ မွတ္တမ္းကုိလည္း ေတြ႕ရပါတယ္။
ေက်ာက္စာတစ္ခုမွာ နိကာယ္ေဆာင္ ရဟန္းေတာ္တစ္ပါးရဲ႕ အမည္ကုိေတြ႕ ရသလုိ၊ သုတၱံေဆာင္ (သုတၱတိကိနီ) အမ်ဳိးသမီး တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ မဋလဆိကဋ ကအ၀ိသိနာဆုိတဲ့အမည္ကုိ ႏွစ္ႀကိမ္ေတြ႕ရတယ္။ ေနာက္ထပ္ သုတၱံေဆာင္ အမ်ဳိးသားတစ္ဦး အမည္ကုိလည္း ေတြ႕ရသလုိ အျခားေက်ာက္စာ တစ္ခုမွာေတာ့ တရား ရြက္ေဆာင္သူ ‘‘ဘာဏက’’ ဘြဲ႕နဲ႔ ရဟန္းေတာ္တစ္ပါး နဲ႔ လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးကုိ ေတြ႕ရတယ္။ နိကာယ ဗုဒၶဘာသာ ဂုိဏ္းဟာ ဘာရဟုတ္နဲ႔ ဆန္ခ်ီ ေစတီေတာ္ေတြ တည္ထားတဲ့အခ်ိန္ ကရွိႏွင့္ၿပီး ျဖစ္မယ္ လုိ႔ ခန္႔မွန္းရေပမဲ့ အဲဒီ ႏွစ္ေနရာက ေက်ာက္စာေတြမွာေတာ့ ဒီလုိ ဗုဒၶ၀ါဒဂိုဏ္းကုိ ရည္ညႊန္းခ်က္မ်ဳိးကုိ တစ္ေနရာမွ မေတြ႕ရပါဘူး။
ဆန္ခ်ီနားမွာအႏၶရ ေစတီေတာ္မ်ားနဲ႔ဘုိဂ်္ပူရ္ ေစတီေတာ္မ်ားဆုိၿပီး ေစတီအစုေ၀း ႏွစ္ေနရာရွိၿပီး ဒီေစတီေတာ္ေတြကုိ တစ္စု တည္းေပါင္းၿပီး ဘီလ္သ ေစ တီေတာ္ မ်ားလုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ဘီလ္သ ရဲ႕ အေနာက္ေတာင္ ဘက္၊ ရြာငယ္တစ္ခုမွာ တည္ရွိတဲ့အႏၶရေစ တီေတာ္သုံးဆူမွာ ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့တဲ့ ေက်ာက္စာေတြမွာ ‘‘ေမာဂၢိလိပုတၱ နဲ႔ ဟာရီတိ ပုတၱ’’ ဆုိတဲ့အမည္ ေတြကုိ ေတြ႕ ရွိရတယ္။
ဆန္ခ်ီနဲ႔ ဘာရဟုတ္ အျပင္၊ အိႏၵိယႏုိင္ငံ အလယ္ပုိင္းမွာ ေတြ႕ရတဲ့ အေရးပါတဲ့ ေရွးေဟာင္းဗုဒၶ၀င္ေနရာ တစ္ခုကေတာ့ သက်မုနိ ဗုဒၶ သဗၺညဳတ ဉာဏ္ေတာ္ ရရွိေတာ္မူခဲ့ရာ ေနရာျဖစ္တဲ့ ဗုဒၶဂါယာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ ေနရာမွာ အေစာပုိင္း ေခတ္ကာလကတည္းက ေစတီတည္ထားခဲ့တယ္။ သုဂၤမင္းဆက္အတြင္းက ဗုဒၶျမတ္စြာ သမၼာသေမၺာဓိဉာဏ္ေတာ္ ရရွိခဲ့ရာ ေအာင္ေျမ ရဲ႕ ပတ္ပတ္လည္မွာ အလြန္ႀကီးက်ယ္ ခမ္းနားတဲ့ တံတုိင္းပရ၀ဏ္ႀကီးတည္ေဆာက္ခ
အိႏၵိယ အလယ္ပုိင္းမွာ ေနာက္ထပ္ အေရးပါတဲ့ ေရွးေဟာင္း ဗုဒၶ၀င္ေနရာေတြရွိပါေသးတယ္။
ႀကီးရဲ႕ ခမ္းနားမူ ကုိ ေဖာ္ညႊန္းေနပါတယ္။အိႏၵိယႏုိ
ကာဏ၀ မင္းဆက္
သုဂၤမင္းဆက္ရဲ႕ ကုိးဆက္ေျမာက္ ဘုရင္ ေဒ၀ဘူတိဟာ သူ႕ရဲ႕ အမတ္တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ၀ါသုေဒ၀ရဲ႕ ပုန္ကန္ထၾကြမူေၾကာင့္ လုပ္ ႀကံခံရတဲ့ အခ်ိန္ ဘီစီ (၇၀) ေလာက္ အထိ၊ နန္းစံႏွစ္ (၁၀) ႏွစ္ ေလာက္ၾကာေအာင္ အုပ္စုိးသြားခဲ့တယ္။ အဲဒီေနာက္ ၀ါသုေဒ၀ ဟာ ကာဏ၀ မင္းဆက္ကုိ တည္ေထာင္ခဲ့ၿပီး ႏွစ္ေပါင္း (၄၅) ႏွစ္ေလာက္ၾကာေအာင္ ဂဂၤါျမစ္၀ွမ္းေဒသမွာ အုပ္ခ်ဳပ္စုိးစံသြား ခဲ့တယ္။ သုိ႔ေသာ္ ဒီ မင္းဆက္ဟာ တန္ခုိုးအာဏာ နည္းပါးတဲ့အတြက္ ေလးဆက္ေျမာက္မင္းလက္ထက္မွာ ေတာင္ဘက္က အႏၶရမင္းဆက္ရဲ႕ လႊမ္းမုိးျခင္းခံ ခဲ့ရတယ္။ အဲဒီေနာက္ပုိင္းမွာ မာဂဓတုိင္းဟာ ႏွစ္ကာလ အေတာ္ၾကာေအာင္ အႏၶရမင္းဆက္ လက္ေအာက္ ေရာက္ရွိသြားခဲ့ပါတယ္။
အိႏၵိယႏုိင္ငံ အေနာက္ေျမာက္ပုိင္း မက္ဆီဒုိးနီးယား ဘုရင္မ်ား
ေမာရိယ အင္ပါယာႀကီးရဲ႕ ၾသဇာအာဏာ က်ဆင္းလာခ်ိန္၊ ဘီစီ (၁၈၀) ေလာက္ကစၿပီး၊ တုိင္းတပါးတပ္ေတြဟာ အိႏၵိယႏုိင္ငံ အေနာက္ေျမာက္ပုိင္းကုိ ထုိးေဖာက္၀င္ေရာက္လာၿပီး၊ အဲဒီ ေနာက္ပုိင္း တုိင္းတပါးသားေတြဟာ အဲဒီေဒသမွာ ႏွစ္ေပါင္း အ ေတာ္ၾကာေအာင္ စုိးမုိးအုပ္ခ်ဳပ္သြားခဲ့တယ
ဂရိဘုရင္ မဟာ အလက္ဇႏၵားဟာ ဘီစီ (၃၂ရ) မွာ အိႏၵိယႏုိင္ငံထိ ထုိးေဖာက္၀င္ေရာက္လာခဲ့ၿပီး
ဘီစီ (၃) ရာစုကေန၊ ဘီစီ (၂) ရာစု အလယ္ပုိင္းေလာက္မွာ ေနာက္ထပ္ ဆီလူးကပ္ ဘုရင္တစ္ပါးျဖစ္တဲ့ဆီးရီးယာ
အိႏၵိယႏုိင္ငံ သမုိင္းမွာ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့တဲ့ မက္ဆီဒုိးနီးယန္း ဘုရင္ေတြထဲမွာ မီနန္ဒ႐ုိ (ပါဠိ - မိလိႏၵ) ဘုရင္ဟာ အထူးအေရးပါေနတယ္။ မိနန္္ဒ႐ုိ ဘုရင္ဟာ အိႏၵိယႏုိင္ငံအတြင္းထိ ၀င္ေရာက္သိမ္းပုိက္ခဲ့ၿပီး အိႏၵိယျပည္ အလယ္ပုိင္းကေန အာဖရိကန္နစၥတန္ ထိ က်ယ္ျပန္႔တဲ့ တုိင္းျပည္ထူေထာင္ၿပီး ဘီစီ ၁၆၀ ကေန ၁၄၀ ကာလထိ အုပ္ခ်ဳပ္စုိးစံသြားခဲ့တယ္။
မိနန္ဒ႐ုိဘုရင္ဟာ ဗုဒၶဘာသာ ရဟန္းေတာ္ နာဂေသန မေထရ္ျမတ္နဲ႔ အယူ၀ါဒေရးရာ စကားၿပိဳင္ဆုိင္ေဆြးေႏြးခဲ့
၁၉၃၇ ခုႏွစ္မွာ၊ သိႏၶဳျမစ္ဖ်ားပုိင္း၊ ဆြတ္ ေတာင္ၾကား၊ ရွင္းေကာ့တ္ ေဒသမွာ ဓါတ္ေတာ္အုိးတစ္အုိး ေတြ႕ရွိခဲ့တယ္။ အုိးေပၚမွာ ေရးသား ထားတဲ့ စာသားအရ မိလိႏၵမင္းႀကီး ( ေက်ာက္စာမ်ားအရ - မိနျဒ မင္းႀကီး) လက္ထက္မွာ ဓာတ္ေတာ္ေတြကုိ ထည့္ သြင္းဌာပနာထားတာ ျဖစ္တယ္လုိ႔ သိရတယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ မိလိႏၵမင္းႀကီး လက္ထက္ အိႏၵိယႏုိင္ငံ ေျမာက္ပုိင္းမွာ ဗုဒၶ၀ါဒ ကုိ ယုံၾကည္ကုိးကြယ္ၾကတယ္ လုိ႔ ေျပာရမဲ့ ေနာက္ထပ္ သက္ေသအေထာက္အထား တစ္ခုျဖစ္တယ္။
အေသာကမင္းႀကီးလက္ထက္တုန္းက မဇၥ်ႏ ၱိက မေထရ္ျမတ္ဟာ၊ အိႏၵိယႏုိင္ငံ အေနာက္ေျမာက္ပုိင္း ေဒသကုိ ဗုဒၶသာသနာ ျပဳ ခရီး ၾကြခဲ့တယ္။ ဒီ ေဒသရဲ႕ ေစာေစာပိုင္း သမုိင္းအခ်က္လက္ေတြကုိ မသိရေပမဲ့ သဗၺတၳိ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာ ဂုိဏ္းဟာ ကရွမီးယား(ကသၼီရ) နဲ႔ ဂႏၶာရ မွာ ထြန္းကားခဲ့တယ္ ဆုိတာ ေသခ်ာပါတယ္။ အိႏၵိယႏုိင္ငံ အေနာက္ေျမာက္ပုိင္းမွာ၊ ေစတီေတာ္ ေနရာေဟာင္း အေဆာက္အဦး အၾကြင္းအက်န္မ်ားစြာကုိ ေတြ႕ရွိခဲ့ရတဲ့အခ်က္က အဲဒီ ေဒသမွာ ဘီစီ (၂) ရာစု အတြင္းက ဗုဒၶ ၀ါဒ ထြန္းကားျပန္႔ပြားခဲ့ေၾကာင္
အပ်က္စီးေတြကေန ခန္႔မွန္းရရင္ ဓမၼရာဇိကာ ေစတီေတာ္ ဟာ အလြန္ႀကီးမားတဲ့ ေစတီေတာ္ႀကီးျဖစ္တယ္။ ၿပီးေတာ့ အနီးနားေဘးပတ္ပတ္လည္မွာလည္း
အေသာကမင္းႀကီး (၂၆၈-၂၃၂ ဘီစီ) နတ္ရြာစံေတာ္မူၿပီးတဲ့အခါ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ ေမာရိယ အင္ပါယာႏုိင္ငံေတာ္ႀကီးဟာ ယုတ္ေလ်ာ့လာ ခဲ့ၿပီး ေနာက္ဆုံး ဘီစီ ၁၈၀ ေလာက္မွာ စစ္သူႀကီး ပုသွ်မိၾတရဲ႕ အၿပီးတုိင္ ေခ်မႈန္းဖ်က္စီးျခင္းခံခဲ့ရ
ဒီမင္းဆက္ အုပ္စုိးသြားတဲ့ ႏွစ္ေလးရာကာလဟာအိႏၵိယႏုိင္င
သုဂၤမင္းဆက္
ပုရွမိၾတ တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ သုဂၤမင္းဆက္ဟာ ႏွစ္ေပါင္း (၁၁၂) ႏွစ္ၾကာခဲ့ တယ္။ ပုရွမိၾတဟာ ျဗာဟၼဏ၀ါဒကုိ ခ်ီးေျမႇာက္ေထာက္ ပံ့ၿပီး ဗုဒၶ၀ါဒကုိ ဖိႏွိပ္ခဲ့ေပမဲ့ သူ႔ေနာက္ပုိင္း ဘုရင္ေတြကေတာ့ ဗုဒၶ၀ါဒ ကုိ ေထာက္ပံ့ ခဲ့ၾကေၾကာင္းေတြ႕ ရတယ္။ ဓါနဘုတိ ၀ါဆိ ပုၾတ ဘုရင္ ဟာ ဘာရဟုတ္မွာရွိတဲ့ ေစတီေတာ္တစ္ဆူအတြက္ မုဒ္ဦးေတာ္ (ေတာရဏ) တစ္ခုနဲ႔ ေက်ာက္သားေက်ာင္းေဆာင္ တစ္ေဆာင္ (သီလာကမၼံတ) ကုိ ေဆာက္လုပ္လွဴဒါန္းခဲ့တယ္လုိ
ဘာရဟုတ္နဲ႔ ဆန္ခ်ီ
ဘာရဟုတ္ ဟာ အိႏၵိယႏုိင္ငံအလယ္ပုိင္း၊ အေနာက္ေတာင္ဘက္ယြန္းယြန္း၊ အေနာက္ဘက္ကမ္း႐ုိးတန္းကေနမာ
ပါဋလိပုတ္ နဲ႔ ၀ိဒိသာ ဟာ သုဂၤမင္းဆက္ရဲ႕ ႏုိင္ငံေရး အခ်က္ျခာအက်ဆုံး ၿမိဳ႕ေတြျဖစ္တယ္။ ၀ိဒိသာ ၿမိဳ႕ဟာ အေသာကမင္းႀကီး ရဲ႕သားေတာ္ မဟိႏၵ မေထရ္ျမတ္ ရဲ႕ဇာတိၿမိဳ႕ျဖစ္တဲ့အတြက္ဗု
သုေတသနျပဳလုပ္ခ်က္အရ ဆန္ခ်ီေစတီေတာ္ဟာ အေသာကမင္းႀကီး စတင္တည္ထားခဲ့တာျဖစ္ၿပီး ယခု ဖူးေျမာ္ၾကရတဲ့ ေစ တီေတာ္ပုံစံဟာ သုဂၤမင္းဆက္က ေက်ာက္သားနဲ႔မႊမ္းမံၿပီးထပ္
သုဂၤမင္းဆက္ရဲ႕ ဘုရင္အမ်ားစုဟာ ဗုဒၶ၀ါဒကုိ ေထာက္ပံ့အားေပးတဲ့ ဘုရင္ေတြျဖစ္လုိ႔ ဆန္ခ်ီေဒသမွာ ဗုဒၶသာသနိက အေဆာက္ဦးေတြ အေျမာက္အမ်ား တုိးပြားလာခဲ့တယ္။ ေစတီ ပရ၀ဏ္က တံတုိင္း လက္ရန္း အမ်ားစု ဟာ အဲဒီ ေခတ္က ထြင္း ထုခဲ့တာျဖစ္တယ္။ အဲဒီ လက္ရန္းေတြေပၚက ႐ုပ္ၾကြေတြဟာ ဗုဒၶ၀င္ဇာတ္ေၾကာင္းေတြနဲ႔ ဇာတ္နိပါတ္ျဖစ္စဥ္ေတြကုိ သ႐ုပ္ ေဖာ္ထားၿပီး ဗုဒၶ၀င္ျဖစ္စဥ္ (၁၅) ခုနဲ႔ ဇာတ္နိပါတ္ေတာ္ (၃၂) ခု ကုိ အေသ ခ်ာေျပာႏုိင္ခဲ့ၿပီးျဖစ္တယ္
ဘာရဟုတ္က ေစတီ တံတုိင္းလက္ရန္းေတြနဲ႔ အျခားအေဆာက္အဦးေတြရဲ႕ အလွဴရွင္ေတြကုိ အဲဒီေနရာမွာေတြ႕ရွိရတဲ့ေက်ာ
‘‘ဘာဏက’’လုိ႔ဘြဲ႕အမည္တပ္ထား
ဆန္ခ်ီဟာ အိႏၵိယ အလယ္ပုိင္းနဲ႔ အေနာက္ပုိင္းေဒသတုိ႔ရဲ႕ နယ္စပ္၊ ဘာရဟုတ္ရဲ႕ အေနာက္ေတာင္ဘက္ ယြန္းယြန္းမွာရွိတယ္။ ဆန္ခ်ီမွာ ေက်ာက္စာေပါင္း (၉၀၄) ခု ေတြ႕ရၿပီး၊ ဘာရဟုတ္ထက္ ပုိမ်ားပါတယ္။ အဲဒီ ေက်ာက္စာေတြထဲမွာ ေစတီ နံပါတ္ (၂) မွာ ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့တဲ့ အ႐ုိးဓါတ္ေတာ္အုိးငါးလုံးရဲ
ဆန္ခ်ီေစတီေတာ္ က မုဒ္ဦး (၄) ခုနဲ႔ ပရ၀ဏ္ တံတုိင္းလက္ရန္းေတြကုိ ဘီစီ (၁) ရာစုက ေဆာက္လုပ္ခဲ့တယ္။ မုဒ္ဦးေတြကုိ အႏုစိတ္လက္ရာ ႐ုပ္ၾကြေတြနဲ႔ မႊမ္းမံထားၿပီး ဗုဒၶ၀ါဒက အေစာင့္ေရွာက္နတ္ေတြရဲ႕ပုံေ
လူ အမည္ေတြ ကုိေရးထုိးတဲ့အခါ ဥပါသကာ၊ ဥပါသိကာ ဆုိတဲ့ အသုံး နည္းၿပီး အမည္သက္သက္ကိုသာ ေရးထုိးၾကတယ္။ အေၾကာင္း ရင္းမသိရပါ။ ဂဟပတိ အမည္ငါးေနရာေတြ႕ရၿပီး ေသ႒ိ အသုံးကုိ (၁၇) ေနရာေတြ႕ရတယ္။ ဒါေၾကာင့္မုိ႔ အလွဴရွင္အမ်ားစု ဟာ ကုန္သည္အလႊာက ျဖစ္မယ္လုိ႔ ခန္႔မွန္းရတယ္။ ဒါ့အျပင္ ေက်းရြာေတြ၊ ဗုဒၶဘာသာ အဖြဲ႕အစည္းေတြရဲ႕ လွဴဒါန္းမူကုိ လည္း ႏွစ္ေနရာ၊ သုံးေနရေလာက္ေတြ႕ရၿပီး၊ ဂရိ အလွဴရွင္တစ္ဦးရဲ႕ မွတ္တမ္းကုိလည္း ေတြ႕ရပါတယ္။
ေက်ာက္စာတစ္ခုမွာ နိကာယ္ေဆာင္ ရဟန္းေတာ္တစ္ပါးရဲ႕ အမည္ကုိေတြ႕ ရသလုိ၊ သုတၱံေဆာင္ (သုတၱတိကိနီ) အမ်ဳိးသမီး တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ မဋလဆိကဋ ကအ၀ိသိနာဆုိတဲ့အမည္ကုိ ႏွစ္ႀကိမ္ေတြ႕ရတယ္။ ေနာက္ထပ္ သုတၱံေဆာင္ အမ်ဳိးသားတစ္ဦး အမည္ကုိလည္း ေတြ႕ရသလုိ အျခားေက်ာက္စာ တစ္ခုမွာေတာ့ တရား ရြက္ေဆာင္သူ ‘‘ဘာဏက’’ ဘြဲ႕နဲ႔ ရဟန္းေတာ္တစ္ပါး နဲ႔ လူပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးကုိ ေတြ႕ရတယ္။ နိကာယ ဗုဒၶဘာသာ ဂုိဏ္းဟာ ဘာရဟုတ္နဲ႔ ဆန္ခ်ီ ေစတီေတာ္ေတြ တည္ထားတဲ့အခ်ိန္ ကရွိႏွင့္ၿပီး ျဖစ္မယ္ လုိ႔ ခန္႔မွန္းရေပမဲ့ အဲဒီ ႏွစ္ေနရာက ေက်ာက္စာေတြမွာေတာ့ ဒီလုိ ဗုဒၶ၀ါဒဂိုဏ္းကုိ ရည္ညႊန္းခ်က္မ်ဳိးကုိ တစ္ေနရာမွ မေတြ႕ရပါဘူး။
ဆန္ခ်ီနားမွာအႏၶရ ေစတီေတာ္မ်ားနဲ႔ဘုိဂ်္ပူရ္ ေစတီေတာ္မ်ားဆုိၿပီး ေစတီအစုေ၀း ႏွစ္ေနရာရွိၿပီး ဒီေစတီေတာ္ေတြကုိ တစ္စု တည္းေပါင္းၿပီး ဘီလ္သ ေစ တီေတာ္ မ်ားလုိ႔ ေခၚပါတယ္။ ဘီလ္သ ရဲ႕ အေနာက္ေတာင္ ဘက္၊ ရြာငယ္တစ္ခုမွာ တည္ရွိတဲ့အႏၶရေစ တီေတာ္သုံးဆူမွာ ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့တဲ့ ေက်ာက္စာေတြမွာ ‘‘ေမာဂၢိလိပုတၱ နဲ႔ ဟာရီတိ ပုတၱ’’ ဆုိတဲ့အမည္ ေတြကုိ ေတြ႕ ရွိရတယ္။
ဆန္ခ်ီနဲ႔ ဘာရဟုတ္ အျပင္၊ အိႏၵိယႏုိင္ငံ အလယ္ပုိင္းမွာ ေတြ႕ရတဲ့ အေရးပါတဲ့ ေရွးေဟာင္းဗုဒၶ၀င္ေနရာ တစ္ခုကေတာ့ သက်မုနိ ဗုဒၶ သဗၺညဳတ ဉာဏ္ေတာ္ ရရွိေတာ္မူခဲ့ရာ ေနရာျဖစ္တဲ့ ဗုဒၶဂါယာ ျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီ ေနရာမွာ အေစာပုိင္း ေခတ္ကာလကတည္းက ေစတီတည္ထားခဲ့တယ္။ သုဂၤမင္းဆက္အတြင္းက ဗုဒၶျမတ္စြာ သမၼာသေမၺာဓိဉာဏ္ေတာ္ ရရွိခဲ့ရာ ေအာင္ေျမ ရဲ႕ ပတ္ပတ္လည္မွာ အလြန္ႀကီးက်ယ္ ခမ္းနားတဲ့ တံတုိင္းပရ၀ဏ္ႀကီးတည္ေဆာက္ခ
အိႏၵိယ အလယ္ပုိင္းမွာ ေနာက္ထပ္ အေရးပါတဲ့ ေရွးေဟာင္း ဗုဒၶ၀င္ေနရာေတြရွိပါေသးတယ္။
ႀကီးရဲ႕ ခမ္းနားမူ ကုိ ေဖာ္ညႊန္းေနပါတယ္။အိႏၵိယႏုိ
ကာဏ၀ မင္းဆက္
သုဂၤမင္းဆက္ရဲ႕ ကုိးဆက္ေျမာက္ ဘုရင္ ေဒ၀ဘူတိဟာ သူ႕ရဲ႕ အမတ္တစ္ဦးျဖစ္တဲ့ ၀ါသုေဒ၀ရဲ႕ ပုန္ကန္ထၾကြမူေၾကာင့္ လုပ္ ႀကံခံရတဲ့ အခ်ိန္ ဘီစီ (၇၀) ေလာက္ အထိ၊ နန္းစံႏွစ္ (၁၀) ႏွစ္ ေလာက္ၾကာေအာင္ အုပ္စုိးသြားခဲ့တယ္။ အဲဒီေနာက္ ၀ါသုေဒ၀ ဟာ ကာဏ၀ မင္းဆက္ကုိ တည္ေထာင္ခဲ့ၿပီး ႏွစ္ေပါင္း (၄၅) ႏွစ္ေလာက္ၾကာေအာင္ ဂဂၤါျမစ္၀ွမ္းေဒသမွာ အုပ္ခ်ဳပ္စုိးစံသြား ခဲ့တယ္။ သုိ႔ေသာ္ ဒီ မင္းဆက္ဟာ တန္ခုိုးအာဏာ နည္းပါးတဲ့အတြက္ ေလးဆက္ေျမာက္မင္းလက္ထက္မွာ ေတာင္ဘက္က အႏၶရမင္းဆက္ရဲ႕ လႊမ္းမုိးျခင္းခံ ခဲ့ရတယ္။ အဲဒီေနာက္ပုိင္းမွာ မာဂဓတုိင္းဟာ ႏွစ္ကာလ အေတာ္ၾကာေအာင္ အႏၶရမင္းဆက္ လက္ေအာက္ ေရာက္ရွိသြားခဲ့ပါတယ္။
အိႏၵိယႏုိင္ငံ အေနာက္ေျမာက္ပုိင္း မက္ဆီဒုိးနီးယား ဘုရင္မ်ား
ေမာရိယ အင္ပါယာႀကီးရဲ႕ ၾသဇာအာဏာ က်ဆင္းလာခ်ိန္၊ ဘီစီ (၁၈၀) ေလာက္ကစၿပီး၊ တုိင္းတပါးတပ္ေတြဟာ အိႏၵိယႏုိင္ငံ အေနာက္ေျမာက္ပုိင္းကုိ ထုိးေဖာက္၀င္ေရာက္လာၿပီး၊ အဲဒီ ေနာက္ပုိင္း တုိင္းတပါးသားေတြဟာ အဲဒီေဒသမွာ ႏွစ္ေပါင္း အ ေတာ္ၾကာေအာင္ စုိးမုိးအုပ္ခ်ဳပ္သြားခဲ့တယ
ဂရိဘုရင္ မဟာ အလက္ဇႏၵားဟာ ဘီစီ (၃၂ရ) မွာ အိႏၵိယႏုိင္ငံထိ ထုိးေဖာက္၀င္ေရာက္လာခဲ့ၿပီး
ဘီစီ (၃) ရာစုကေန၊ ဘီစီ (၂) ရာစု အလယ္ပုိင္းေလာက္မွာ ေနာက္ထပ္ ဆီလူးကပ္ ဘုရင္တစ္ပါးျဖစ္တဲ့ဆီးရီးယာ
အိႏၵိယႏုိင္ငံ သမုိင္းမွာ မွတ္တမ္းတင္ခဲ့တဲ့ မက္ဆီဒုိးနီးယန္း ဘုရင္ေတြထဲမွာ မီနန္ဒ႐ုိ (ပါဠိ - မိလိႏၵ) ဘုရင္ဟာ အထူးအေရးပါေနတယ္။ မိနန္္ဒ႐ုိ ဘုရင္ဟာ အိႏၵိယႏုိင္ငံအတြင္းထိ ၀င္ေရာက္သိမ္းပုိက္ခဲ့ၿပီး အိႏၵိယျပည္ အလယ္ပုိင္းကေန အာဖရိကန္နစၥတန္ ထိ က်ယ္ျပန္႔တဲ့ တုိင္းျပည္ထူေထာင္ၿပီး ဘီစီ ၁၆၀ ကေန ၁၄၀ ကာလထိ အုပ္ခ်ဳပ္စုိးစံသြားခဲ့တယ္။
မိနန္ဒ႐ုိဘုရင္ဟာ ဗုဒၶဘာသာ ရဟန္းေတာ္ နာဂေသန မေထရ္ျမတ္နဲ႔ အယူ၀ါဒေရးရာ စကားၿပိဳင္ဆုိင္ေဆြးေႏြးခဲ့
၁၉၃၇ ခုႏွစ္မွာ၊ သိႏၶဳျမစ္ဖ်ားပုိင္း၊ ဆြတ္ ေတာင္ၾကား၊ ရွင္းေကာ့တ္ ေဒသမွာ ဓါတ္ေတာ္အုိးတစ္အုိး ေတြ႕ရွိခဲ့တယ္။ အုိးေပၚမွာ ေရးသား ထားတဲ့ စာသားအရ မိလိႏၵမင္းႀကီး ( ေက်ာက္စာမ်ားအရ - မိနျဒ မင္းႀကီး) လက္ထက္မွာ ဓာတ္ေတာ္ေတြကုိ ထည့္ သြင္းဌာပနာထားတာ ျဖစ္တယ္လုိ႔ သိရတယ္။ ဒီအခ်က္ဟာ မိလိႏၵမင္းႀကီး လက္ထက္ အိႏၵိယႏုိင္ငံ ေျမာက္ပုိင္းမွာ ဗုဒၶ၀ါဒ ကုိ ယုံၾကည္ကုိးကြယ္ၾကတယ္ လုိ႔ ေျပာရမဲ့ ေနာက္ထပ္ သက္ေသအေထာက္အထား တစ္ခုျဖစ္တယ္။
အေသာကမင္းႀကီးလက္ထက္တုန္းက မဇၥ်ႏ ၱိက မေထရ္ျမတ္ဟာ၊ အိႏၵိယႏုိင္ငံ အေနာက္ေျမာက္ပုိင္း ေဒသကုိ ဗုဒၶသာသနာ ျပဳ ခရီး ၾကြခဲ့တယ္။ ဒီ ေဒသရဲ႕ ေစာေစာပိုင္း သမုိင္းအခ်က္လက္ေတြကုိ မသိရေပမဲ့ သဗၺတၳိ၀ါဒ ဗုဒၶဘာသာ ဂုိဏ္းဟာ ကရွမီးယား(ကသၼီရ) နဲ႔ ဂႏၶာရ မွာ ထြန္းကားခဲ့တယ္ ဆုိတာ ေသခ်ာပါတယ္။ အိႏၵိယႏုိင္ငံ အေနာက္ေျမာက္ပုိင္းမွာ၊ ေစတီေတာ္ ေနရာေဟာင္း အေဆာက္အဦး အၾကြင္းအက်န္မ်ားစြာကုိ ေတြ႕ရွိခဲ့ရတဲ့အခ်က္က အဲဒီ ေဒသမွာ ဘီစီ (၂) ရာစု အတြင္းက ဗုဒၶ ၀ါဒ ထြန္းကားျပန္႔ပြားခဲ့ေၾကာင္
အပ်က္စီးေတြကေန ခန္႔မွန္းရရင္ ဓမၼရာဇိကာ ေစတီေတာ္ ဟာ အလြန္ႀကီးမားတဲ့ ေစတီေတာ္ႀကီးျဖစ္တယ္။ ၿပီးေတာ့ အနီးနားေဘးပတ္ပတ္လည္မွာလည္း
No comments:
Post a Comment