အင္း၀ မယ္ႏုအု႒္ေက်ာင္း

( အင္း၀ မယ္ႏုအု႒္ေက်ာင္း)

မႏၱေလးမွ ကိုယ္ပိုင္ကားႏွင္ ့ သြားမည္ ဆုိလ်င္ ၁ နာရီ ေက်ာ္ေက်ာ္ ေမာင္းရပါသည္။ လိုင္းကားစီး သြားလိုသူမ်ားသည္ မႏၱေလးမွ တံတားဦးကားကို စီးကာ လိုင္းကားမွ ဆင္းလ်င္ ေနာက္တဆင့္ ျမင္းလွည္းျဖင့္ အင္း၀ၿမိဳ႕ေဟာင္း အနွံ႔ လုိက္လံ ၾကည့္ရႈ႔လို႔ ရပါသည္၊

ျမန္မာျပည္အႏွ႔ံ ဘုရားဖူးမ်ားသည္ ယင္းေနရာသို႔ အေရာက္အေပါက္ နည္းၾက၏၊ စစ္ကိုင္း မႏၱေလး နွင့္ မေ၀းေသာ္လည္း လမ္းၾကမ္းေသာေၾကာင့္ ခရီးမတြင္ျခင္း ျဖစ္သည္၊ ထုိ႔ေၾကာင့္ လူတုိင္း အေယာက္ ၁၀၀ မွာ ၁၀ ေယာက္ ေရာက္ဖူးဖို႔ ခဲယဥ္းၾကသည္။ လူတုိင္း နီးပါး မႏၱေလး ေရာက္ဖူးေသာ္လည္း အင္း၀ရွိ မယ္ႏု အု႒္ေက်ာင္း ကိုေတာ့ မေရာက္ဖူးၾကသည္က သာ၍ မ်ားမည္ထင္ပါသည္။

ယခုအခါ မႏၱေလး မွ တံတားဦးၿမိဳ႕ကို ျဖတ္ကာ ရန္ကုန္အထိ အျမန္လမ္းမႀကီး ေနာက္ထပ္ ေဖာက္လု ပ္ေနသည္ျဖစ္ရာ ေနာင္တခ်ိန္တြင္ သြားလာေရး ပိုမို လြယ္ကူေခ်ာေမြ႔မည္ဟု ခန္႔မွန္းရသည္။ ယခုအခ်ိန္ စာေရးသူတို႔ သြားေသာအခါတြင္ မိုးက်ေနၿပီျဖစ္ေသာေၾကာင့္ လမ္းတေလ်ာက္ ရႊ႕ံဗြက္မ်ားလည္း ေက်ာ္လႊားခဲ့ရသည္၊ သမိုင္းကို ျမတ္ႏိုး တန္ဖုိးထားသူ မည္သူမဆို ေရာက္ေအာင္ သြားေရာက္သင့္ေသာ ေနရာ ျဖစ္သည္ဟု ဆိုခ်င္ပါသည္။

အင္း၀ေနျပည္ေတာ္သမိုင္း ေျခရာမ်ား

အင္း၀ၿမိဳ႕ေဟာင္းသည္ ေအဒီ 1364 မွ 1840 အထိ နွစ္ေပါင္း ( ၄၀၀ ) ခန္႔ ၄ ႀကိမ္တုိင္တိုင္ မင္းေနျပည္ ျဖစ္ခဲ့ေသာ ၿမိဳ႕ေတာ္ေဟာင္း တစ္ခုျဖစ္သည္။
ၿဗိတိသ်ွတို႔ တိုက္ခိုက္ သိမ္းယူျခင္း မျပဳမီက ျမန္မာႏိုင္ငံကို ျပည္ပက Ava အင္း၀ ဟုသာ ေခၚေ၀ၚသုံးစြဲခဲ့ၾကသည္။
၁၃၆၄ ခုႏွစ္ ရွမ္းလူမ်ိဳးတုိ႔ တုိက္ခိုက္မႈေၾကာင့္ စစ္ကိုင္းေနျပည္ေတာ္ ပ်က္စီးသြားေသာအခါ သတိုးမင္းဖ်ား ( ၁၃၆၄ - ၁၃၆၈ ) က အင္း၀တြင္ မင္းေနျပည္ေတာ္ တည္ေထာင္ကာ ၿမိဳ႕ေတာ္ကုိ ရတနာပူရ ဟု သမုတ္ခဲ့သည္။

၁၅၂၇ ခုႏွစ္ ေရႊနန္းေၾကာ့ရွင္ ( ၁၅၀၂- ၁၅၂၇ ) ကို ရွမ္းသိုဟန္ဘြားက လုပ္ႀကံခဲ့သည္မွ စ၍ အင္း၀ကုိ ရွမ္းမင္းတုိ႔ အုပ္စိုးခဲ့ၾကသည္။
၁၅၅၅ တြင္ ဟံသာ၀တီ ဆင္ျဖဴမ်ားရွင္ ( ၁၅၅၁- ၈၁ ) က အင္း၀ကို တိုက္ခိုက္ ေအာင္ျမင္ၿပီး အင္း၀တြင္ ဘုရင္ခံထား အုပ္ခ်ဳပ္ေစခဲ့ျပန္သည္။
၁၅၉၃ တြင္ အင္း၀ဘုရင္ခံ မင္းရဲေက်ာ္စြာဟံသာ၀တီ သို႔ စုန္ရာတြင္ ၿမိဳ႔အျဖစ္မွ ရပ္စဲခဲ့သည္။

၁၅၉၉ တြင္ ဟံသာ၀တီ ဆင္ျဖဴမ်ားရွင္၏ သားေတာ္တစ္ပါးျဖစ္ေသာ ေညာင္ရမ္းမင္းသား ( ၁၅၉၉ - ၁၆၀၅ ) အင္း၀ေနျပည္ေတာ္ကုိ ျပန္လည္တည္ေထာင္ခဲ့သည္။ ၿမိဳ႕ေတာ္ေဟာင္းကို အေရွ႕ အေနာက္ႏွင့္ ေတာင္အရပ္တုိ႔သို႔ တုိးခ်ဲ႕ခဲ့သည္။ ရတနာပူရ အမည္ကို ဖ်က္ကာ ေရႊ၀ၿမိဳ႕ႀကီးဟု သမုတ္ခဲ့ျပန္သည္။
၁၇၅၂ ခုနွစ္တြင္ မြန္တို႔က အင္း၀ကို တိုက္ခိုက္ ေအာင္ျမင္သိမ္းပိုက္ျပန္သည္။

ကုန္းေဘာင္မင္းဆက္မွ တတိယမင္းဆက္ျဖစ္ေသာ ဆင္ျဖဴရွင္ ေျမဒူးမင္း ( ၁၇၆၃- ၁၇၇၆ ) က ၁၇၆၅ တြင္ ရတနာပူရ ( အင္း၀ ) မင္းေနျပည္ေတာ္အသစ္ကုိ တတိယအႀကိမ္ တည္ခဲ့ျပန္သည္။
ဘိုးေတာ္ဘုရား ( ၁၇၈၂- ၁၈၁၉ ) နန္းတက္ၿပီး ၁၇၈၃ တြင္ အမရပူရ ေနျပည္ေတာ္သစ္ကုိ တည္ေထာင္ခဲ့ရာ အင္း၀ေနျပည္ေတာ္ ပ်က္သုဥ္းခဲ့ရျပန္သည္။

ဘုိးေတာ္ဘုရားကို ဆက္ခံသူ ဘႀကီးေတာ္ ( ၁၈၁၉-၁၈၃၇ ) က ၁၈၂၁ ခုႏွစ္တြင္ အင္း၀သို႔ မင္းေနျပ ည္ေတာ္ ျပန္လည္ေျပာင္းေရႊ႕ခဲ့သည္။
သာယာ၀တီမင္း ( ၁၈၃၇- ၁၈၄၆ ) က ၁၈၄၀ ခုႏွစ္တြင္ အမရပူရ သို႔ ေနျပည္ေတာ္ ေျပာင္းေရႊ႕သည္မွ စ၍ အင္း၀ၿမိဳ႕ေဟာင္းသည္ အၿပီးတိုင္ ေနျပည္ေတာ္အျဖစ္မွ ရပ္စဲခဲ့သည္။

သတိုးမင္းဖ်ား၊ ေညာင္ရမ္းမင္းသား၊ ဆင္ျဖဴရွင္ေျမဒူးမင္း၊ ဘႀကီးေတာ္ မင္းတို႔သည္ အင္း၀ကုိ ျပန္လည္တည္ ေထာင္ေသာ ရွင္ဘုရင္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။
အထက္ပါ အခ်က္အလက္မ်ားသည္ ယခုအခါ အင္း၀ၿမိဳ႕ေဟာင္း တစ္ေနရာ၌ စိုက္ထူထားေသာ ကမၺည္း ေက်ာက္စာတုိင္ မွ ကူးယူေဖာ္ျပပါသည္။ သမိုင္းမွတ္တမ္းတုိ႔ ထုံးစံအတုိင္း မူကြဲမ်ားစြာ ရွိေနမည္ဟု ထင္ပါသည္။ ခရီးသြားရင္း မွတ္တမ္းတင္သည္ျဖစ္၍ ကြဲလြဲမႈမ်ား ေတြ႔ရွိပါက နားလည္ခြင့္လြတ္နိုင္ၾကမည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္မိပါသည္၊

နန္းမေတာ္ မယ္ႏု ေျခရာမ်ား

မယ္ႏု အုတ္ေက်ာင္း ဟု ထင္ရွားေသာ မဟာေအာင္ေျမဘုံစံ ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးကို ၁၈၂၂ ခုနွစ္တြင္ ဘႀကီးေတာ္မင္းတရားႀကီး၏ မိဖုရားေခါင္ႀကီးျဖစ္ေသာ မယ္ႏုက ေညာင္ကန္ဆရာေတာ္ ဦးပို အား တင္လွဴပူေဇာ္ခဲ့သည္။
ဆရာေတာ္ ဦးပုိ ပ်ံလြန္ေတာ္မူေသာအခါ ဆရာေတာ္ ဦးဗုဓ္ အား ထပ္မံ လွဴဒါန္းခဲ့သည္။

၁၈၃၈ ခုႏွစ္တြင္ ျပင္းထန္ေသာ ငလ်င္ဒဏ္ေၾကာင့္ ပ်က္စီးခဲ့ေသာ္လည္း နန္းမေတာ္ မယ္ႏု ၏ သမီးျဖစ္ေသာ မင္းတုန္းမင္းႀကီး၏ မိဖုရားလည္းျဖစ္ေသာ ဆင္ျဖဴမရွင္ မိဖုရားက ျပန္လည္ျပင္ဆင္ခဲ့ပါသည္။

မဟာေအာင္ေျပဘုံစံေက်ာင္း ( မယ္နုအုတ္ေက်ာင္း ) သည္ ေဇတ၀န္ေဆာင္နွင့္ ျပသာဒ္ေဆာင္ပါ၀င္ေသာ သစ္သားဘုန္းေတာ္ႀကီးေက်ာင္းႏွင့္ သ႑ာန္တူေအာင္ တည္ေဆာက္ထားၿပီး လက္ရာေျမာက္ေသာ ကုန္းေဘာင္ ေခတ္ေႏွာင္း ပန္းရံ ပန္းပု ပန္းတေမာ့ စေသာ ျမန္မာ့ ဗိသုကာ လက္ရာမ်ားျဖင့္ ထင္ရွားေက်ာ္ၾကားေနပါသည္။

ႏွစ္ေပါင္း ( ၁၈၉ ) နွစ္ ၾကာခဲ့ၿပီျဖစ္ေသာ နန္းမေတာ္ မယ္ႏု အုတ္ေက်ာင္းပါ
ေအာက္ထပ္မွာ ေျမေအာက္ လႈိဏ္ေခါင္းေတြ မေရတြက္ႏိုင္ေအာင္ ပါတယ္၊ အတြင္းထဲ လိုက္လံ ႀကည့္ရႈလုိလ်င္ ဓာတ္မီး ပါမွ အဆင္ေျပပါမယ္၊
အျခားေနရာေတြမွာ ျမင္ေတြ႕ရဖို႔ ခဲယဥ္းတဲ့ ကြ်န္းသား ေရနံေခ်း သုတ္ တံခါးမ်ား လည္းရိွပါတယ္။

အေပၚထပ္က လႈိဏ္ေတြမွာေတာ့ ပုဂံေခတ္ကပုံစံ လက္ရာ ဆင္းတုေတြလဲ ဖူးေတြ႔ႏိုင္ပါတယ္။ ရုိးစင္းတဲ့ ကြ်န္းသားတံခါးေတြကိုလဲ ေတြ႕ရခဲပါတယ္။

အတိတ္ တစ္ခ်ိန္က ရွင္ဘုရင္ အခ်စ္ေတာ္ မိဖုရားျဖစ္ခဲ့စဥ္ အင္း၀တနုိင္ငံလုံး ႏု ဆိုတဲ့ စကားလုံးကိုေတာင္ ျပည္သူမ်ား သုံးစြဲခြင္ ့မရွိခဲ့ပါဘူး တဲ့၊ ႏုႏုထြဋ္ထြဋ္ ဆိုတဲ့ စကားလုံးအစား အိအိထြဋ္ထြဋ္ လို႔သာ သုံးႏႈံးရမယ္ လို႔ ၾကားသိဖူးခဲ့တယ္၊

အဲဒီေလာက္အထိ အတၱႀကီးမား မာနခက္ထန္ကာ ၾသဇာအာဏာ ႀကီးမားခဲ့တဲ့ မိဖုရားဟာ တေန႔မွာေတာ့ မိမိရဲ႕ မာနေတြေၾကာင့္ပဲ ရွင္ဘုရင္ရဲ႕ အမ်က္ေတာ္ရွကာ ေသဒဏ္ေပးခံခဲ့ရတယ္၊ ဒီအခါ ဘယ္သူမွ မရႈႏိုင္ မကယ္ႏိုင္ ျဖစ္ေနဆဲ ဘုရင္ ကိုးကြယ္ခံ စာတတ္ေပတတ္ က်မ္းျပဳဆရာေတာ္ႀကီး ဦးဗုဓ္ ထံ သြားကာ တပည့္ေတာ္မကို ကယ္ေတာ္မူပါအုံးဘုရား လုိ႔ အသနားခံရတယ္၊ အဲဒီအခါ ဆရာေတာ္ႀကီးက -
“ မိႏု ၀ဋ္ေၾကြးရွိက ဆပ္ရလိမ့္မယ္ ” လို႔ ျပန္ေျပာလိုက္သတဲ့။ ဆုိလိုတာက ၀ဋ္ေၾကြးပါခဲ့လ်င္ မလြတ္ႏိုင္ဘူး ဆုိတဲ့ သေဘာပါ။

မာန ဆုိတဲ့ သေဘာက --

ရုပ္ေခ်ာလြန္းရင္လဲ မာနတတ္တတ္တယ္၊
ပိုက္ဆံ ခ်မ္းသာလြန္းရင္လဲ မာနတတ္တတ္တယ္၊
ရာထူး အာဏာ ၾသဇာေၾကာင့္လဲ မာနတတ္တတ္တယ္၊
တတ္ထားတဲ့ ပညာေတြေၾကာင့္လဲ မာနတတ္တတ္တယ္ လို႔ ျမတ္ဗုဒၶက ေဟာထားခဲ့တယ္ မဟုတ္လား ………

ေနာက္ဆုံးေတာ့လဲ မာလြန္းရင္ န တတ္တယ္ ဆုိတဲ့ ေရွးစကားအရ အတိတ္တခ်ိန္က အင္း၀တနိုင္ငံလုံးကို ျခယ္လွယ္ႏိုင္ခဲ့တဲ့ မိဖုရားမယ္ႏု ဟာ ေသဒဏ္က မလြတ္ႏိုင္ပဲ ဘ၀ဆုံးသြားရရွာတယ္ ..
ေၾကာက္စရာ သတိထားစရာ .. မာနေတြ ေဒါသေတြ အတၱေတြ .. သံေ၀ဂ ယူစရာေတြနဲ႔ ျပည္ႏွက္ေနခဲ့တဲ့ အင္း၀ေနျပည္ေတာ္ေဟာင္းက အျပန္မွာေတာ့ စာေရးသူရဲ႕ ရင္ထဲမွာ အမည္မေဖာ္ျပႏိုင္တဲ့ မြန္းက်ပ္မႈ ေ၀ဒနာေတြ နဲ႔ ေလးကန္ေသာ ေျခလွမ္းေတြနဲ႔ ျပန္လွည့္ခဲ့မိပါေတာ့သည္။

ေမတၱာျဖင့္
အရွင္သုနႏၵာလကၤာရ M.A ( ပန္းကမၻာ )